Podnoszenie ciężarów wywodzi się z wrodzonej potrzeby demonstracji siły w społeczeństwie. Od najdawniejszych czasów siła była kluczowym czynnikiem określającym pozycję jednostki w grupie społecznej, a zapisy o rywalizacji siłowej można odnaleźć w kulturach starożytnych. Już w starożytnej Grecji organizowano konkurencje mające na celu wyłonienie najmocniejszych jednostek. Przykładem tego jest kamień o wadze 143,5 kg z wykutymi słowami: “Bybon, jedną ręką mnie ująwszy, przerzucił przez głowę”, który można dziś zobaczyć w muzeum archeologicznym w Olimpii.
Rozwój podnoszenia ciężarów w współczesności miał miejsce zarówno na Bliskim Wschodzie, jak i w Europie. Pierwsze wzmianki na Bliskim Wschodzie można odnaleźć w egipskim grobowcu księcia Baqti w Beni Hassan, gdzie malowidła przedstawiają trzech mężczyzn rywalizujących w podnoszeniu ciężkich przedmiotów, prawdopodobnie metalowych gruszek. Ta forma podnoszenia ciężarów była popularna wśród różnych narodów Bliskiego Wschodu, a jej wpływ jest zauważalny do dziś, zwłaszcza w osiągnięciach sportowców z Iranu i Egiptu.
W Europie, podnoszenie ciężarów zaczęło się na arenach cyrkowych, gdzie w XVII i XVIII wieku atleci zdobyli popularność, tworząc prototyp współczesnej sztangi – dwie metalowe kule połączone prętem. W drugiej połowie XVIII wieku angielski sztangista William Curtis został uznany za najlepszego na świecie. W tym czasie w Londynie otwarto pierwszą szkołę atletyczną Attila, która szkoliła skutecznie siłaczy cyrkowych. W XIX wieku wiele programów cyrkowych opierało się na podnoszeniu ciężarów, co spowodowało popularyzację wizerunku silnego i sprawnościowego człowieka, zwłaszcza wśród niższych klas społecznych, które chętnie oglądały takie pokazy.
Jednakże, popularność pochodząca z cyrku utrudniła uznanie podnoszenia ciężarów za dyscyplinę sportową. W Niemczech, pierwsze stowarzyszenie powstało w 1880 roku, a rok później zorganizowano pierwsze rozgrywki ligowe. Pierwsze Mistrzostwa Europy odbyły się w Rotterdamie w 1896 roku, gdzie Austriak Wilhelm Turk został zwycięzcą. W XIX wieku podnoszenie ciężarów zostało szybko wchłonięte w struktury sportowych stowarzyszeń robotniczych, utrzymując swoją popularność aż do pojawienia się piłki nożnej. Międzynarodowa Federacja Podnoszenia Ciężarów powstała w 1920 roku.
Sporty siłowe były obecne na programie igrzysk olimpijskich od pierwszej edycji, z trzema wyjątkami: Igrzyska w Paryżu (1900 r.), w Londynie (1908 r.) i w Sztokholmie (1912 r.). Od tamtej pory zawodnicy rywalizowali w tych dyscyplinach na wszystkich kolejnych edycjach tego kluczowego wydarzenia sportowego.
Podnoszenie ciężarów zadebiutowało na pierwszych nowożytnych Igrzyskach Olimpijskich w Atenach w 1896 roku. Jednak dzisiejsi kibice byliby zaskoczeni oglądając różnice w konkurencjach w porównaniu do współczesnych zawodów. Wówczas rywalizowano w dwóch konkurencjach: podrzucie oburączne i, z perspektywy dzisiejszego widza, nietypowe podrzut jednorączny. Nie istniały również kategorie wagowe.
Pierwszym mistrzem olimpijskim w podrzucie jednorącz był Launceston Elliot z Wielkiej Brytanii, podrzucając sztangę ważącą 71 kg wyłącznie jedną ręką. W podrzucie oburącz zwyciężył Viggo Jensen z Danii, osiągając wynik 111,5 kg.
Od 1913 roku wprowadzono pięć kategorii wagowych w sportach siłowych: 60, 67,5, 75, 82,5 i powyżej 82,5 kg, które obowiązywały do Igrzysk Olimpijskich w Berlinie (1936 r.). Liczba kategorii ulegała później kilkakrotnym zmianom, a obecnie wynosi 20 – 10 dla mężczyzn i 10 dla kobiet, jednak na igrzyskach olimpijskich w Paryżu rozegranych zostanie jedynie 10 (5 mężczyzn i 5 kobiet) z powodu ograniczeń MKOl.
Historia sportów siłowych obejmuje także zmiany w liczbie konkurencji. Na pierwszych Igrzyskach Olimpijskich były tylko dwie: wspomniany już podrzut jednorącz i oburącz. Na Igrzyskach Olimpijskich w Paryżu (1924) zawodnicy rywalizowali już w pięciu konkurencjach: rwanie jednorącz, podrzut jednorącz, wyciskanie, rwanie i podrzut, a następnie, eliminując rwanie i podrzut jednorącz, ograniczono je do trzech. Największy wynik w konkurencji wyciskania podczas zawodów wyniósł imponujące 236,5 kilograma. To osiągnięcie należy do Vasily Alekseyewa, wybitnego ciężarowca reprezentującego ZSRR w kategorii wagowej powyżej 110 kilogramów.
Trzy konkurencje – rwanie, podrzut i wyciskanie – były obecne na igrzyskach od 1928 do 1972 roku. W 1972 roku, m.in. na wniosek Polskiego Związku Podnoszenia Ciężarów, z programu wyeliminowano kontuzjogenną i trudną do oceny konkurencję wyciskania. Ta zmiana utrzymuje się do dzisiaj, co oznacza, że sporty siłowe na igrzyskach olimpijskich obejmują teraz tylko dwie konkurencje rwanie oraz podrzut.
Źródło informacji:
- https://en.wikipedia.org/wiki/List_of_world_records_in_Olympic_weightlifting
- https://reshape.pl/rys-historyczny-i-zasady-obowiazujace-w-podnoszeniu-ciezarow
- https://mccmedale.pl/sporty-silowe-na-igrzyskach-olimpijskich/
